ارائه‌ی حقیقتِ نفس الامریِ مستقل به نوع بشر
مبادی بحث؛ واضح
من الآن یک پاورقی از خود او محضرتان بخوانم. می‌گوید:
من در اینجا، موقعیت خوبی را که یک معدن‌شناس در مقابل مخاطبانش دارد و قطعهی سنگِ خارا را به عنوان نمونه به آنها نشان می‌دهد دارا نیستم.[1]
می‌گوید معدن‌شناس چون‌که سنگ برمی‌دارد، می‌گوید بیایید، سنگ این است، قشنگ توضیحش می‌دهد، زیر و رو می‌کند، به آن دست می‌زند. چکش رویش می‌زند. می‌گوید: من این اندیشه‌ای را که الآن برای شما می‌خواهم بگویم به عنوان یک واقعیت عینی، پیش خود من مثل سنگ خارا می‌ماند. یعنی برای من واضح هست که هست و خارج است. چطور سنگِ خارا فقط در ذهن ما نیست؟ بیرون است. اندیشه هم همین طور است. اما چون محسوس نیست من نمی‌توانم به دست شما بدهم بگویم بیایید؛ زیر و رو کنید، ببینید. دیگر موقعیت او را من دارا نیستم.
من نمی‌توانم یک اندیشه را در کف دستان خوانندگانم قرار دهم و از آنها بخواهم که همه اطراف و جوانب آن را به دقت ملاحظه کنند. چیزی که فی نفسه قابل ادراک با حواس نیست (یعنی همان اندیشه) به خواننده ارائه می‌شود - و من هم باید به همین مقدار قانع باشم - اندیشه‌ای که در قالب محسوس زبان گنجانده شده است. جنبه تصویری زبان مشکلاتی ایجاد می‌کند. همیشه امور محسوس دخالت می‌کنند و عبارات را تصویری و ناچار نامناسب می‌سازند. بنابراین همیشه باید با زبان جنگید و من نیز ناچارم که ذهن خود را به زبان مشغول کنم، اگر چه در اینجا هدف من زبان نیست. امیدوارم توانسته باشم برای خوانندگان روشن کنم که منظور من از «اندیشه» چیست.
آن که ذهن قاصر من است، این ایشان می‌گوید نمی‌توانم مثل سنگ خارا نشان بدهم، مبادی‌اش فراهم است که در فضای علمی شما مثل سنگ خارا نشان بدهید. الآن بیش از ۱۰۰ سال است. ۱۰۲ سال است که این مقاله منتشر شده است، زمان او هم می‌شده، ولی الآن که کتاب‌ها، مطالب، همه اینها گسترده شده، تعلیمات، آسان شده است، دستیابی به مطالب آسان شده است، زمینه‌اش فراهم است که این مطالبی را که مقصود اوست می‌شود مثل سنگ خارا ، این ها را نشان بشر داد؛ به نحوی که در منظرِ دیدِ آنها آورد.
[1] مقاله اندیشه (Der Gedanke)گوتلوب فرگه / ترجمه: محمود یوسف ثانی، فصلنامه فلسفی ارغنون، شماره 7-8 ، ص87-112 پاورقی شماره ١٧( پیوست شماره ١)
تدوین مباحث؛نیازمند مدیریّت و تلاش
امروزه می‌شود کاری بکنید که برای ابناء بشر،نوع بشر واضح شود کالشمس که ماتریالیستی تمام شد، دود شد و به هوا رفت. بعداً کتاب‌های کلاسیک، حتی از ردهی دبستان برایشان این مطالب را بگویند و آنها به وضوح بفهمند و اتفاق کنند بر این‌که ما ثابتاتی داریم که اگر بشر نبود، بودند، و در عین حال از سنخ انرژی و ماده نیستند. این مبحث، کم نیست. مهم‌ترین گام است به سوی متافیزیک، که کلِّ پل‌های پشت سر بشر خراب بشود؛ دیگر یک بشری نیاید بگوید که نه، اصالت با ماده است؛ ما غیر مادّه و انرژی نداریم. ولی کار می‌طلبد.
می‌گویم صد درصدی یعنی گاهی ما در مباحث از نظر بحثی، هنوز خلأ داریم؛ هنوز باید یک چیزهایی حل بشود. اینجا از نظر مبادیِ بحث، خلأ نداریم، مَلَأِ صد درصدی است، فقط مدیریت و تنظیم می‌خواهد. یعنی شما چیزهایی را که الآن بشر می‌گوید ثابت و مسلّم است، اینها را ترتیب بدهید، سامان‌دهی کنید. یکی از آنها، قدردانی از این مقاله است.
و واقعاً اگر این کارها صد سمینار تربیتی، فرهنگی، علمی گذاشته بشود،ولی پشتوانه‌اش خلأ بحثی و علمی و کاری داشته باشد فایده ندارد. باید واقعاً زحمت کشیده شود، مسائلش، سؤالاتش، دسته‌بندی‌ها، طرح بشود؛ بعداً یک سمینار می‌گذارند، یک کتاب بیرون می‌آید، سال‌های سال، بهترین کتاب است برای فطرت بشر. چرا؟ چون کاری شده که آن خلأهای تعلیمی، نشان دادنی را پر کرده است. منظور،این که اگر همت کنند و این مطالب پیگیری شود،خیلی خوب است.