امکان تحقق هوش پایه‌محور در ماشین
پس ما یک هوشی داریم که اشراق‌محور است، که آن اصلاً برای سنخ روح انسانی است و برای خودش هم دم و دستگاهی دارد. برخی مقدمات آن را بعداً عرض می‌کنم. ولی یک هوش داریم که پایه‌محور است، یعنی محل ظهورش در این مزاج بدنی است که خدای متعال برای تعلق روح خلق فرموده است. این هوش پایه‌محور به گمانم به سطح بسیار بالایی در هوش مصنوعی قابل تحقق است؛ شبکه‌های عصبی و بعد هم حیات مصنوعی و … هر چه پیشرفت کند، هوش پایه‌محور انکارناپذیر است. حالا درایفوس اشکالاتی دارد در این‌که اصلاً ممکن هست یا نه؟ حتی در هوش ضعیف هم دارد؛ حالا بعداً به آنها خواهیم رسید.
شاگرد: توضیح بیشتری بفرمایید که مقصود شما چیست؟
استاد: اگر من آن را بگویم مقدماتی که می‌خواهم بگویم، لوث می‌شود. عنوان بحث این است: هوش پایه محور. اصل مطالب پایه را قبلاً عرض کرده‌ام و دوباره هم آنها را سر جایش تکرار می‌کنم. ولی منظور من این است که در این مبنا، هوش جلو می‌رود. برخی اشارات را الآن عرض می‌کنم.
حدیثی را قبلاً بحث کردیم؛ «من صفى مزاجه قوى اثر النفس فيه»[1] و چقدر روایات و احادیث و حتی آیات شریفه داریم در این‌که ادله الهیه و سمعیه می‌گویند یک رابطه‌ای هست؛ خداوند متعال به بشر روح داده است؛ «وَنَفَخۡتُ فِيهِ مِن رُّوحِي»[2]. اما همین‌طور جزاف نیست. یعنی این پیکره انسانی که خدای متعال آن را آفریده، به قدری آن را غامض آفریده که می‌تواند روح را جلوه دهد. و لذا هر چه بیشتر غموض این بستر ظهور روح را درک کنیم، و از عملکردهایی که واقعاً بر پایه خلقت الهی در همین بدن است آگاه شویم، در همین محدوده می‌توانیم قرار دهیم. ان شاء الله این‌ها خواهد آمد.
[1] كشكول شيخ بهايى، ص ۵۹۴
[2] ص٧٢