لزوم توجه به معنای قرائت مجاز در بیان شیخ و ذهنیت علماء قبل از قرن یازده

 

آن مطلب قسمتی از عبارت تبیان است که در عبارت مفتاح الکرامه افتاده. دیروز عرض کردم بخشی از عبارت تبیان افتاده. آن بخش مهم است. کلیدی برای فهم فضای ذهنی شیخ است. چرا من به این رسیدم؟ خب آدم در بین مطالعه به چیزی می‌رسد. من داشتم در فرمایش شیخ قرائن منفصله را جمع‌آوری می‌کردم، قرائن منفصله خیلی زیاد شد. قرائن منفصله یعنی چه؟ قرائن منفصله که برای خود من خیلی جالب است این است که تنها ذهنیت شیخ را به دست ما نمی‌دهد. نمی‌گوییم فضای مبارک ذهنی شیخ وقتی تبیان را می‌نوشتند این بود، نه، قرائن عدیده منفصله دال بر این‌که شیخ به‌عنوان یک عالم حاضر در فضای زمان خودشان، ذهنیتشان این بود. این خیلی تفاوت می‌کند. قرائن منفصله ای که نه تنها ذهنیت شیخ را بیان می‌کند بلکه ذهنیت فضای علمی آن عصر را برای ما توضیح می‌دهد.

من که در این فضا این‌ها را پیدا می‌کردم برایم عجائبی بود. بعد برگشتم و دیدم عجب! در عبارات شیخ چه نکاتی هست! حالا نکاتی که به ذهن من آمده را می‌گویم، بررسی درست و غلطی آن بر عهده خود شما.