مواظبت بر رسم المصحف در مغاربه و عدم پایبندی به آن در مشارقه
پس نکته اصلی عرض من که باید راجع به آن تحقیق کنید، این است: در مغاربه همان‌طوری که بر قرائات مواظبت می‌شد –دون الاحتجاجات و الترجیحات- همان‌طور مواظبت می‌شد بر نوشتن مصحف به رسم‌الخط عثمانی. به‌خاطر قول فقیهشان که هم گفته بود: «قرائة النافع سنة» و هم گفته بود: «اکتبوا علی کتبة الاولی». می‌گویند مالک امام مالکیه است و ما هم انجام داده‌ایم. با این خصوصیت چه اتفاقی افتاد؟ نکته مهم این است؛ به‌خاطر محافظت همین ها، کتابت در طول تاریخ یک فن بسیار مهمی نزد مغاربه بود؛ نوشتن کتاب‌های رسم المصاحف. یعنی چون مغاربه روی مصحف عثمانی و طوری که او نوشته بود تعبد داشتند، صدها کتاب نوشته‌اند. این‌که عرض کردم تراث عظیمی است، خیلی جالب است. همین‌طور در طول تاریخ که از قرن اول شروع شد، همین‌طور کتاب نوشتند تا برای مسلمانان توضیح بدهند ناسخ عثمان این‌ها را چطور نوشته است و رسم او قیاسی نیست، قیاس نکنید بر رسم المصحف؛ در نوشتن مصحف انگیزه داشته؛ این‌ها را به یک دلیلی به این صورت نوشته است. شما به این‌ها دست نزنید و بر آن محافظت کاری کنید. لذا در رسم المصحف کتاب‌ها نوشته‌اند.
سؤال من برای هفته بعدی این است: آیا در منطقه عراق که رسم المصحف باز بود و قیاسی هم می‌نوشتند، کتاب‌هایی در رسم المصحف داریم یا نداریم؟ محرک خوبی برای بحث است. یعنی در فضای عراق همان‌طوری که قرائاتشان احتجاجی بود، خیلی نیاز نمی دیدند که بر رسم المصحف مواظبت کنند. خب می‌گفتند وقتی می‌دانید که قرائت این است درست بنویس. چرا غلط بنویسی؟! آن هم غلطی که ناسخ بی سواد آنطور نوشته و تو هم دنبال او بروی؟! در اینجا دو نظریه مهم مطرح می‌شود.