نفی ادعای تواتر قرائات به ارباب قرائات با استفاده از بحث اختلاف مصاحف الامصار
در مقام رابع بودیم، در صفحه هفتم. فرمودند عده‌ای قائل هستند که تواتر الی اربابها است. داشتیم شواهدی را عرض می‌کردیم که تواتر الی اربابها معنا ندارد. یکی از چیزهایی که به‌طور واضح این تواتر الی اربابها را در قرائات نفی می‌کرد، اختلاف مصاحف الامصار بود. عرض کردم در علوم قرآنی چند بحث هست که در ذهنتان مرتب باید از هم منحاز باشد. تا با یک چیزی برخورد می‌کنید، جایگاه آن در این چند مطلب روشن باشد. یک نقلی یا یک حدیثی می‌بینید، در این مجموعه باید بفهمیم برای کجا است. یکی مصاحف الصحابه است. هم بحث خاص خودش را دارد و هم در کتب تفسیر، نقلیات مفصلی از آن هست. خیلی مفصل است. مصاحف الصحابه کم نیست. تراثی که در کتب اسلامیه از مصاحف الصحابه موجود است. آن جای خودش است.
اما در خصوص مصحفی که عثمان به بلاد پنج گانه و هفت گانه ارسال کرده، مسأله دیگری داریم که اختلاف مصاحف الامصار است. این امصار یعنی امصاری که عثمان مصاحف را به آن ارسال کرده. نباید با مصاحف الصاحبه مخلوط شود. تا یک بحثی می‌آید باید جایگاهش مشخص باشد. اختلاف مصاحف الامصار، این مصاحف با هم اختلاف داشتند. بحثهایش دقیق و منظم و منضبط است. قبلاً عرض کردم که ابن ندیم در الفهرست نقل می‌کند؛ کتاب متقدمی است؛ می‌گوید اولین و مسن‌ترین قاری از قراء سبعه کتابی نوشته به نام «اختلاف مصاحف الامصار»[1]. یعنی این‌ها از همان روز روشن بوده.
[1] كتاب اختلاف مصاحف الشام والحجاز والعراق لابن عامر اليحصبي . الفهرست ج۱ ص ۵۶ .