ب) تواتر استقبالی

 

روش دیگر تحصیل تواتر، تواتر استقبالی است. یعنی ما امر متواتر را تحلیل می‌کنیم که توان آن در وقت حدوث برای متواتر شدن چقدر است؟ یعنی نقطه حدوث امر متواتر را می‌بینیم. قطع نظر از این‌که قبول کنیم که متواتر هست یا نه، لحظه حدوث آن را فرض می‌گیریم تا ببینیم توان متواتر شدن را دارد یا نه. به این تواتر استقبالی می‌گوییم. یعنی امر متواتر را به‌گونه‌ای تحلیل می‌کنیم تا ببینیم ادامه آن به چه صورت است.

گاهی ادامه آن یک احتمال ضعیفی است که می‌تواند متواتر باشد و محال نیست. مثلاً زید و عمرو ساعت ده روز جمعه در خیابان به هم می‌رسند و حال و احوال می‌کنند. این می‌تواند متواتر شود یا نه؟ بله، چرا نمی‌تواند؟! اما آیا در آینده می‌شود؟ نه. چرا متواتر شود؟ چه انگیزه‌ای بر آن است؟ هیچ. یعنی برای این‌که در آینده متواتر شود فقط قوه محض است. اما اموری دیگری هم داریم که می‌تواند متواتر شود.