«اقتداره علی الاشیاء»؛ نهایت ظهور قدرت خداوند با وسائط
این برای قسمت اول. خُب، نتیجه‌ای که ایشان گرفتند چه شد؟ «فظهر معنى اقتداره على الأشياء بالآلاء». «مقتدر بالآلاء». «اقتدر» یعنی ظهور قدرت او می‌شود. ظهور قدرت او به چه چیزی می‌شود؟ به این وسائط. یعنی این وسائط طوری هستند که اگر بالفعل نباشند، آن اقتدار، آن قدرت و آن فیض وجود، به این‌ها نمی‌رسد. ببینید با این توضیحات چه مطلب خوبی است و چطور سر رساندند. پس در فرمایش حضرت که «مقتدر بالآلاء»، این «آلاء» یعنی وسائط فیض.
شاگرد: یک‌بار دیگر توضیح می‌دهید؟!
استاد: «اقتدر» یعنی کاری کرد که قدرت به اعلی درجه ظهور و بروز برسد. خیلی از موارد باب افتعال به این صورت است. به نظرم آن را بحث کردیم. «عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»[1]؛ اگر همین‌طور قادر باشد با مقتدر تفاوت دارد. اقتدار، نهایت درجه‌ی ظهور قدرت است. این‌جا هم «مقتدر» یعنی نهایت درجه‌ی ظهور قدرت او، افاضه‌ی وجود او بر همه‌ی مخلوقات، به «الآلاء» ظاهر می‌شود. یعنی اگر این آلاء و وسائط نبودند، اقتدار ظهور نمی کرد. اما این آلاء آمدند و ظهور اقتدار را توسعه دادند. وسائط فیض بودند که صورتاً توانستند موجود شوند. این وسائط فیض بودند که اعراض هم توانستند ظهور و بروز کنند. پس «مقتدر»؛ کمال ظهور قدرت را پیدا می‌کند. «بالآلاء»؛ از طریق وسائط. حالا خواه وسائطی که خلافش محال باشد یا نه، حکمت اقتضاء کرده باشد که از طریق این وسائط ظهور بکند.
شاگرد ٢: دلیل ایشان بر ظهور واژه‌ی «آلاء» در «وسائط» چیست؟ چون در قرآن به‌معنای نعمت است.
استاد: همانی بود که عرض کردم که مانوس ما آن نیست. یعنی عرف عام عرب و غیر عرب آشنای با تفسیر اگر کلمه‌ی «آلاء» را بشنوند، ذهن‌شان سراغ وسائط فیض نمی‌رود. در بواطن مطالب ممکن است.
[1]. سوره‌ی قمر، آیه‌ی ۵۵.