نفی انواع ممازجت در معیت خداوند متعال با ما سوی الله

 

در صفحه‌ی هفتاد و سوم بودیم. در این خطبه‌ی مبارکه فرمودند: «فارق الأشياء لا على اختلاف الأماكن ، وتمكن منها لا على الممازجة»[1]. عرض کردم در ما سوی اللّه تعالی، هر کجا بروید، در هر موطنی وارد شوید، حتی روی مبانی اوسعیت نفس‌الامر از وجود، به هر موطنی بروید، سر و کار شما با یک نحو ممازجت است. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در این مقام، هرگونه ممازجتی که در ماسوی اللّه هست را، نفی می‌کنند. پس معیتی که خداوند متعال با اشیاء دارد - «تمکن منها / یکون فیها» منحصر به خودش است. یک نحو معیتی است که تنها و تنها خالق، مبدأ و ما منه الوجود، دارد. «تمکن منها / یکون فیها لاعلی الممازجة»؛ یا «لا بالممازجة»؛ طبیعی «الممازجة»، مطلق «الممازجة»، هر کجا در ما سوی اللّه باشد، انواعی دارد. در جلسه‌ی قبل، برخی از آن‌ها را شمردیم. شاید بالای ده مورد بود. انواع ممازجت‌ها، هیچ‌کدام، در مورد خداوند متعال نیست. پس چطور «یکون فیها» است؟ کیفیت «یکون» منحصر در خودش است. «چطور» ندارد. لذا در صفحه‌ی هفتاد و نه فرمودند: «بل هو في الأشياء بلا كيفية»[2]: بودن او در اشیاء، اصلاً کیفیتی ندارد. این اصل مطلبی بود که عرض شد.

هم‌چنین در باب مثَل عرض کردم: «وَلِلَّهِ ٱلۡمَثَلُ ٱلۡأَعۡلَىٰ»[3] و «فَلَا تَضۡرِبُواْ لِلَّهِ ٱلۡأَمۡثَالَ»[4]. معنای اصلی‌ای که برای «للّه المثل الاعلی» ذکر کرده‌اند، یعنی صفات: «للّه الصفات العلیا». مفسرین هم فرموده‌اند. بالاترین صفات برای او است. مثل «وَلِلَّهِ ٱلۡأَسۡمَاءُ ٱلۡحُسۡنَىٰ»[5]. می‌گویند هر اسمی، ظل یک صفتی است، «للّه المثل الاعلی» یعنی صفات علیا، برای او است؛ پس «و للّه الاسماء الحسنی». چون «للّه الصفات العلیا»، ظل هر صفتی، اسمی است، لذا «للّه الاسماء الحسنی». این‌ها مطالبی است که در جلسه‌ی قبل صحبت شد. 

[1]. شیخ صدوق، التّوحيد، ج 1، ص ۷۳.

[1]. شیخ صدوق، التّوحيد، ج ‌۱، ص 73.

[2]. همان، ص ٧٩.

[3]. النحل، آیه‌ی ۶٠.

[4]. همان، آیه‌ی ٧۴.

[5]. الاعراف، آیه‌ی ١٨٠.