«ثقب» شکاف ظریف، «نقب» شکاف وسیع

 

خُب، اگر در «فطنة» هم سرعت و هم ظرافت هست، حالا برمی‌گردیم. «ثقب» و «نقب» را بررسی می‌کنیم. «ثُقب» به‌معنای سوراخ کردن است. «ثاقب» آن چیزی است که سوراخ می‌کند. سوراخ کردن باید کوچک و ریز باشد و نفوذ کند. در «ثقب» دو معنا هست: هم نفوذ و هم ریزبودن. اگر یک فضای وسیعی گود شود، به آن «ثقبة» نمی‌گویند. لذا برای جدار می‌گویند: «نقب الجدار». در جدار سوراخی ایجاد می‌کنند تا رد شوند. یک شکاف ایجاد می‌کنند تا رد شوند.

شاگرد: به تونل، نقب می‌گویند.

استاد: بله. پس علی أیّ حال، «نقب» وسیع است. ریز نیست و حالت نفوذ هم در آن نخوابیده است. «نقب» آن چیزی است که می‌توانند از آن عبور کنند. اگر این دو معنا سر برسد که «نقب» این است و «ثقب» آن است، حالا برگردیم، آیا «ناقبات الفطن» مناسب است یا «ثاقبات الفطن»؟ «ثاقب». «فطنة» هم سرعت دارد و هم ظرافت و ریزی. در «ثقبة» هم ریزی هست و هم نفوذ. من به ذهنم می‌رسد که خیلی مناسب نسخه‌ی اصلی‌ای [سخنی است] که امام علیه‌السلام فرموده‌اند: «وَ إِنَّا لَأُمَرَاءُ الْکَلاَمِ وَ فِینَا تَنَشَّبَتْ عُرُوقُهُ وَ عَلَیْنَا تَهَدَّلَتْ غُصُونُهُ.»[1]. امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج‌البلاغه فرمودند ما امرای کلام هستیم. 

[1]. نهج‌البلاغه؛ صبحي صالح    جلد : ۱  صفحه : ۳۵۴