خلاصه بحث

در مباحثه سعی کردیم در سه بخش مطلب را جلو ببریم. بخش اول، تفکیکی بود در مباحثی که برای ما مطرح است بین ظهور در پایه‌ای برای امری که اسم آن را هوش مصنوعی می‌گذاریم و تفاوت آن با اصل عقل و درک و نفس، که آن برای خودش یک چیز دیگری بود و تأکید طلبگی من این بود؛ شاید باید در هر جلسه‌ای تذکر داده شود که ما باید روی ضوابط روشنی فکر کنیم که نزد آیندگان –از دبستان تا بالاتر-  این مرزها واضح شود. یعنی وقتی در خودشان تأمل می‌کنند، وجدان کنند که این چیزی که الآن در من انسان است، مال پایه نیست و این استشراق است و مال جای دیگری است؛ وجدان کند، نه اینکه اثبات کند و به گمانم این‌طور می‌شود. این در بخش اول خیلی اهمیت دارد و یکی از مهم‌ترین کارهای حوزوی همین است. احکام فقهی این‌ها را گفتن، جای خودش، اما این‌که صیانت از معارف باشد، به نحوی که در آینده به روشنی نشان بدهد، نه این‌که همین‌طوری مخلوط باشد. این بخش اول بود که اهمیت دارد.

بخش دوم، تحلیل این بود که در ظهورات پایه‌ای، ما چه پیشرفتی داریم و چه چیزهایی ممکن است در پایه ظهور کند؟ به گمانم در مباحث مربوط به قصد، هوش مصنوعی قوی و ضعیف و همه مطالبی که گفتیم، شاید غامض‌ترین موضوع فقهی‌ای که برای بخش سوم، نسبت به بخش دوم داریم، همین است. اگر نظرتان باشد برای این‌که به‌صورت طلبگی برایمان واضح شود، در بخش دوم، از متن سخت‌افزار شروع کردیم، تا ببینیم به کجا می‌رسیم که می‌توانیم بگوییم که یک پایه‌ای فراهم شد تا آگاهی و درک معنا به نحو پایه‌محور ظهور کرد.

با بحث‌هایی که داشتیم، پایه‌های بسیار لطیفی را – تا اندازه‌ای - به دست آوردیم. پایه، فقط پایه فیزیکی نبود و این‌طور نبود که فقط مثل اکسیژن و هیدروژن باشد و عرض کردم حتی یک جامعه هم به این صورت بود. بزرگان فکر که حاضر نمی‌شدند بگویند ما در جامعه ذره‌ای اصالت داشته باشیم  - به نحوی که حتی اساتید خودشان را رد کرده بودند- در این فضا که ذهن‌های قوی حاضر نمی‌شوند به جامعه اصالت بدهند و می‌گویند اصالت با فرد است و نسبت به جامعه مسامحه شده، ولی در کلمات خودشان جاهایی پیدا می‌شود که در همین جامعه، برای ظهور امری که واقعاً یک نحو نوظهور است و یک چیزی است که قابل کاهیدن به مؤلفه‌ها و اجزاء نیست، پایه‌ای فراهم می‌شود. این خیلی مهم است. یعنی در اجتماع هم ما باز پایه داریم؛ پایه‌های لطیفی که در آنجا اموری ظهور می‌کند که بدون آن ظهور ممکن نیست و هرگز قابل کاهیدن نیست. این‌ها مطالب خیلی مهمی است.