وجود قرائات مخالف مصحف از قراء سبعه

شاگرد:… .

استاد: در این‌که در آن زمان تربیع مذاهب بوده، اصلاً ثابت نیست. خود اهل‌سنت نسبت به این‌که زمان تربیع چه زمانی بوده، مطلب واضحی نمی‌گویند. یعنی خود حنبلیه تا قرن هفتم نبودند. ظاهریه و … بود. حنبلی ها تا مدت ها جزء مذاهب اربعه نبودند. لذا مطلب ثابتی نیست.

شاگرد2: تأکیدی که روی مصاحف عثمانی می‌کنید، حالت مجادله دارد؟ و گرنه شما از سبعه قرائت هایی را آوردید که مطابق مصاحف عثمانی نیست.

استاد: بله، حتی قبلاً هم از شهید عرض کردم که گفته اند می‌توانید در غیر آن‌ها هم متواتر پیدا کنید. هم متواتر استقبالی و حتی هم متواتر قهقرائی به یک بیانی. من هنوز وارد این‌ها نشده‌ام. ولی ابتدا از آن‌هایی که جزء مسلمات است، شروع کنیم تا همه بر آن‌هایی که متیقن است، اجتماع کنیم. آن وقت برای سائر روایاتی که مرحوم صاحب حدائق می‌آورند، جواب های خیلی خوبی پیدا می‌کنیم. 

شاگرد: کاری که دانی کرد با کاری که مکی بن ابی‌طالب کرد، چه تفاوتی داشت؟ یعنی چه نیازی بود که دوباره این کار را بکند؟

استاد: معاصر بودند. مثلاً با فاصله هفت-هشت سال وفات کردند. باهم بودند؛ همه این‌ها مقری بودند. طرقشان را می‌گفتند و ذیل کتاب پیاده می‌شد. کتاب‌ها خیلی نقش داشته است. کتاب را می‌نوشت و بعد اجازه می‌داد. اجازه آن هم بدون حضور او و اقراء از او ممکن نبود. حالا مضمنا یا … . هر کدام اصطلاحاتی دارند.