تحریر صاحب مجمع البیان از مقدمه تبیان در اثبات تعدد قرائات

بیست روز فاصله شد. در صفحه هفتم از فرمایش صاحب مفتاح الکرامه بودیم. فرمودند:

و أمّا ما وقع فی المقام الرابع «فالقائل بتواترها إلی أربابها دون الشارع یقول إنّ آل اللّٰه علیهم السلام أمروا بذلک فقالوا: اقرأوا کما یقرأ الناس…[1]

من عرض کردم عبارت ایشان در صفحه چهارم از این جزوه، به این صورت بود: بعد از این‌که از جناب شیخ و طبرسی رضوان الله تعالی علیهما نقل کردند، صاحب مفتاح الکرامه فرمودند: «و کلام هذین الامامین قد یعطی ان التواتر انما هو لاربابها». یعنی استفاده ایشان از کلام تبیان و مجمع، همین مقام چهارم است؛ یعنی تواتر به نافع و عاصم و … است، نه به پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله. اینجا بود که من عرض کردم این فرمایش ایشان در «قد یعطی»، در کنار فرمایش معاصر ایشان آسید محمد در مفاتیح است که ایشان محکم عدم تواتر را به شیخ نسبت دادند، تا آن جایی که ما می‌دانیم هر دوی آن‌ها به صاحب حدائق بر می‌گردد. صاحب حدائق عبارت را آوردند. چرا حدس ما این بود؟ چون عبارتی که در حدائق بود، موافق با تبیان نبود. عین همان عبارتی که موافق تبیان نبود، در مفاتیح و مفتاح الکرامه آمده بود. لذا به ذهن می‌آورد که این عبارت را از خود حدائق برداشته‌اند.  صاحب حدائق فرمودند «صریحٌ»، و صاحب مفتاح الکرامه فرمودند «قد یعطی». اینجا بود که عرض کردم بحث مهم حسابی هست که ببینیم شیخ الطائفه ومجمع البیان چه فرمودند.

جلسه قبل عرض کردم توفیق الهی شد و مطالعه مجدد شد. از مقدمه مجمع البیان هفت مطلب به ذهنم رسید. الآن هم فهرست وار سه موردی که گفتم را دوباره عرض می‌کنم، پنجم و ششم و هفتم اصل کاری است که ماند. 

[1]مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة (ط-جماعة المدرسين) نویسنده : الحسيني العاملي، السید جواد    جلد : ۷صفحه : ۲۲۰