نفی توصیف از خداوند متعال ملازمه‌ای با تعطیل ندارد

نفی توصیف از خداوند در علم حصولی و حصول معرفت در اتصال حضوری وجودی

شاگرد ٢: اگر ارتباط نباشد، تعطیل پیش نمی‌آید؟

استاد: خیر. تعطیل برای این است که راجع به خدای متعال حرف نزنیم و چیزی ندانیم. من مکرر این را عرض کرده‌ام. از اعجازهای واضح شریعت ختمیه و متدینین و الهیین است. کسانی که می‌خواهند الهی باشند، می‌خواهند به آن‌ها یاد بدهند که خدایی باشید و با خدا حرف بزنید. به فرمایش شما خدایی که تعطیل است، چطور با او حرف بزنم؟!

اول چیزی که به او می‌گویند، این است که در پیشگاه الهی نماز بخوان. می‌گویند بگو «اللّه‌اکبر». در توحید صدوق هست. حضرت فرمودند: «اللّه‌اکبر» به چه معنا است؟ گفت: یعنی «اللّه‌اکبر من کل شیء». حضرت فرمودند: «حدّدته»؛ خدایی که اکبر از کل شیء است محدود است و خدا نیست. گفت: یابن رسول اللّه پس چه بگویم؟ حضرت فرمودند: «اللّه ‌اکبر من أن یوصف». خُب، این‌که تعطیل شد! وقتی تعطیل شد، نماز را رها کنید. خدایی که «اکبر من أن یوصف» است را چه کار دارید؟! رها کنید و بروید! تعطیل شد! می‌گویند: صبر کن. «اللّه ‌اکبر من أن یوصف». دنباله‌ی آیه را بخوان. «ایّاک»! خُب، تعطیل با «کاف» چطور جمع شد؟!

ببینید توصیف یک چیزی است که برای فضای علم حصولی است. برای درک عقلانی است. می‌گویند اگر می‌خواهید نزد خداوند بروید، توصیف و علم حصولی و درک، تعطیل است. موتور توصیف خاموش! «اکبر من أن یوصف». خُب، فضا چه فضایی می‌شود؟ فضای ارتباط وجودی است. ارتباط وجودی، غیر از توصیف است. توصیف که ارتباط وجودی نیست. پس اول می‌گویند موتور را خاموش کن و به وادی‌ای بیا که با خودش حرف بزنی؛ «ایّاک». این اعجاز نیست؟! اگر کسی فکرش را بکند، می‌فهمد. اول می‌گویند: بگو: «اکبر من أن یوصف»، بعد می‌گویند: آن خدایی که ما گفتیم «اکبر من أن یوصف»، به این معنا نیست که از او محجوب هستی. او حاضر است، با او حرف بزن. الآن با او ارتباط وجودی دقیق و متصل داری.

شاگرد: با ذات.

استاد: بحث را کلاسیک نکنیم. ذات یعنی خود خداوند. یعنی وقتی می‌گویید: «ایّاک»، با اسم خدا نمی‌گویید: «ک». بلکه با خود خداوند متعال حرف می‌زنید. ذات یعنی خود. چه کسی است در این تردید بکند که وقتی «ایّاک» می‌گویید، دارید به خود خداوند عرض می‌کنید؟! بنابراین ارتباط وجودی یک چیز است. این دستور دین است. اول می‌گویند: بگو: «اللّه ‌اکبر»، این موتور را خاموش کن و بعد بگو «ایّاک». اگر با موتور توصیف «ایّاک» بگویی، اشتباه کرده‌ای.

در تحف العقول هم بود؛ حضرت فرمودند: اگر به این نحو وصف کنید، «فقد اشرکت».