تقویم عبادت و معرفت یک‌دیگر را

شاگرد: عبادت مقدم بر معرفت شد؟

استاد: معرفت و عبادت، رابطه‌ی تکاملی دارند. ابتدا تا معرفت نباشد، عبادت نخواهد بود و عبادت معرفت را ازدیاد می‌کند. «اول الدین معرفته».

شاگرد: اول می‌گوید: «لایوصف»، بعد بگو «اللّه ‌اکبر» تا به «ایّاک» برسی. این جور استفاده فرمودید که توصیف را کنار بگذار و مستقیم ارتباط برقرار کن.

استاد: اما از نظر وجودی بر تو احاطه دارد. حاضر است.

شاگرد: آن برداشت اولی از فرمایش شما داشتم این بود که به عبادت مشغول بشو تا به معرفت برسی.

استاد: خیر. معرفت بعد از عبادت اصلاً مقصودم نبود. مقصودم این بود که در شروع به عبادت و نفی توصیف به «ایّاک» برسی. به ارتباط وجودی برسی. مقصود من همین بود. آن فرمایش شما اصلاً بحث دیگری است؛ یعنی وقتی عبادت می‌کنیم، معرفت‌مان زیاد می‌شود که مقبول هم هست. من اصلاً در فکر فرمایش شما نبودم که آن را عرض کردم.

و الحمدللّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی محمد و آله الطیبین الطاهرین.