عدم طرح مسأله خطأ الکاتب در تصانیف اولیه پیرامون مصاحف

شاگرد: اولین کسی که خطأ الکاتب را مطرح کرده همین سعید بن جبیر است؟ در زمان خود حضرت پیشینه دارد؟

استاد: نه، در زمان خود حضرت نه. کسانی که این بحث را شروع می‌کنند می‌گویند وقتی نزد عثمان آوردند، گفت: «في القرآن لحن وستقيمه العرب بألسنتها»[1]. عایشه گفت: «بُنیّ هذا من خطأ الکتاب». در روایات هم هست؛ در کافی دارد: «اخطأت الکتبة»[2]. اصلاً بحث خطأ الکتاب در مصحف، برای خودش یک بحثی است. اما این بحث، در فضای تصانیف نیست. اگر پیدا کردید به من هم بگویید. ببینید برای اختلاف مصاحف امصار؛ یعنی مصاحفی که به پنج شهر فرستادند با هم متفاوت بودند، برای این مصاحف چقدر تصنیف شده. خود صاحب التمهید[3] که به‌شدت به این رسم المصحف حمله می‌کنند در ابتدای کتابشان وقتی می‌خواهند تصنیفات را بگویند، می‌گویند در قرن اول یحیی بن یعمر اولین کتاب را برای همین مسأله مصاحف نوشته است. دومین کتاب را برای ابن عامر می‌گویند. می‌گویند دومین مصنف کیست؟ قاری صد و سیزده ساله، ابن عامر است. چه کار کرده؟ روی این سِنِّی که برای خودش گفته، وقتی عثمان می‌خواست مصاحف را جمع کند حدود بیست سالش بوده. یعنی کسی که بعداً از قراء سبعه شده، قبل از زمان جمع مصاحف را درک کرده است. این جور کسی کتاب نوشته به نام «اختلاف مصاحف الامصار». اصلاً خطای کاتب را مطرح نکرده است.خطای کاتب اصلاً برای ایشان مطرح نبوده. 

[1]المصاحف لابن أبي داود (ص: ۱۲۰)

[2]الكافي- ط الاسلامية نویسنده : الشيخ الكليني    جلد : 4صفحه : ۳۹۶

[3]التمهید فی علوم القرآن نویسنده : المعرفت، الشیخ محمد هادی    جلد : ۱ صفحه : ۸