نتایج جستجو

شرح فقرۀ «فسبحانه وتعالى عن قول من عبد سواه» / تنزیه خداوند از عبادت موهومی؛ تبیین احترازیت در فقرۀ «ونحمده بالحمد الذي ارتضاه لخلقه»؛ کلمۀ ضعف از دیدگاه فقه اللغة.

شرح فقرۀ «إن قيل كان فعلى تأويل أزلية الوجودوإن قيل : لم يزل فعلى تأويل نفي العدم» / بررسی واژگان «ازل» و «زول» از دیدگاه فقه اللغة؛ معنای عبارت «لم یزل» در این فقره از سخن امام علیه السلام؛ نفی ثبوت و حرکت و زمان از خداوند متعال با تکیه بر فقرۀ «ازلیة الوجود ...

شرح فقرۀ «و علمها لا بأداة ـ لا يكون العلم إلا بها ـ و ليس بينه وبين معلومه علم غيره» / تبیین «بای» ملابست در «الا بها»؛ علم ذاتی و فعلی در عبارت «ليس بينه و بين معلومه علم غيره»؛ عناصر کلامی ابزاری برای بازتاب معانی وسیع؛ ثابتات منطقی و صوری سازی؛ لزوم کشف و ...

ادامۀ شرح فقرۀ «و تمكن منها لا على الممازجة» / نفی انواع ممازجت از خداوند متعال و تبیین معیت او با ما سوی در تمثیلات سلب نقص؛ تمثیل معیت به سریان نفس در بدن؛ تمثیل معیت حقائق ثابته با اشیاء؛ عینیت علم الهی با اشیاء؛ اشکال مرحوم نراقی، در کتاب «قرة العیون»، بر ...

شرح فقرۀ «و تمكن منها لا على الممازجة» نزاع لفظی در اصالة الوجود و اعتباریة الماهیة؛ توجیه کثرت در حکمت متعالیه و مشاء؛ اوسعیت نفس الامر از وجود؛ نحوة معیت خداوند متعال با ما سوی الله و تمثیل آن در قالب سلب نقص از مثال.

در صفحه‌ی هفتاد و سوم بودیم. خطبة الوسیله را می‌خواندیم. به این عبارت شریفه رسیدیم: «بل هو الذي لم يتفاوت في ذاته ، ولم يتبعض بتجزئة العدد في كماله ، فارق الأشياء لا على اختلاف الأماكن ، وتمكن منها لا على الممازجة»[1]. بحث‌های لغوی آن مطرح شد. بحث‌های دیگ...

شاگرد: این‌که خداوند ممکن است معانی محتمل را ارده کند، درست است اما چه دلیلی داریم که همه را اراده کرده است؟ استاد: شاید همان اوائل مباحثه‌ی سال نود بود؛ چند گام مطرح شد. یکی از آن‌ها همین بود که آیا اصلاً ممکن است یا خیر؟! در کفایه گفته بودند که استعمال لف...

شاگرد: شما هم همین مبنا را دارید؟ استاد: من که خیلی کار کنم به‌عنوان یک طلبه حرف علما را پس می‌دهم. لذت هم می‌برم. شاگرد 2: به نظر می‌رسد وقتی امام علیه‌السلام معنای تاویلی را می‌گویند، می‌خواهند ذهن را از بقیه‌ی معانی منصرف کنند. یعنی به این معنا توجه بده...

حتی در جزئیات ارادات، این احتمال در ذهن من هست. شما عرض بنده را ببینید. ممکن است بخندید؛ اما ببینید می‌توانید آن را نفی کنید یا خیر. خدای متعال آن روزی که در ظرف زمان این عالم دنیا، آیه‌ای را بر پیامبرش صلّی اللّه علیه و آله نازل فرمود، این خداوند بر همه‌ی ز...

شاگرد ۲: چون لفظ تاب معنا را داشته باشد، دلیل نمی‌شود که متکلم همه را اراده کرده باشد. مثل آقایی که در مغازه هست، صرفاً می‌خواهد در مغازه خراب نشود. استاد: به همان مثال شیر یا مغازه برگردید. فرض بگیرید که همه‌ی آن‌ها از حال هم مطلع هستند. یعنی مخاطب در حجاب...

«الحمد لله الذي أعجز الأوهام أن تنال إلا وجوده وحجب العقول عن أن تتخيل ذاته في امتناعها من الشبه والشكل ، بل هو الذي لم يتفاوت في ذاته ، ولم يتبعض بتجزئة العدد في كماله»[1].     بعضی از لغات بررسی شد. آنچه که مقصود روشن امام علیه‌السلام در این دو جمله‌ی...

استاد: جلسه‌ی قبل عرض کردم که خود عبارت تاب هر دو مبنای معروف را دارد. مبنای عینیت صفات با ذات – البته با تقریر درستش- و یکی هم نفی الصفات به‌طور مطلق؛ نه فقط نفی صفات زائده یا نقص. عبارت این‌جا تاب هر دو را دارد. یعنی این‌طور نیست که بگوییم اگر کسی قائل به ...

شاگرد ٢: در رابطه با اهل‌بیت علیهم السلام هم همین‌طور است؟ یعنی صفات، به آن‌ها درجه نمی‌دهد، بلکه صفاتی مانند علم و عصمت و ... از ذات آن‌ها ناشی می‌شود. نه این‌که آن‌ها متصف به این صفات شوند. در این ‌صورت، صفات از آن‌ها بالاتر می‌شوند. استاد: ببینید در مطال...

حضرت علیه السلام در معنای چهارم فرمودند: «احدی المعنی». در این‌جا هم فرمودند: «بل هو الذي لم يتفاوت في ذاته ، ولم يتبعض بتجزئة العدد في كماله»؛ این‌جا همان معنای چهارمی است. خدای متعال بسیط من جمیع الجهات است؛ تبعض، ترکیب، قابلیت انقسام در او نیست. ببینید ال...

شاگرد: شباهت در وجود دارد.  استاد: من فقط اشاره می‌کنم. شاید بالای ده جلسه راجع به همین فرمایش شما صحبت کردیم. روایتش هم که خیلی جالب بود؛ و هر وقت بحث شده است، این روایت را عرض کردم. به نظرم در همین روایت فتح بن یزید است: «... قلت : فاللّه واحد والإنسان ...

می‌خواهم چهارمین معنا را توضیح دهم. ما که مخلوق هستیم وحدت عددی و وحدت افرادی داریم. خدای متعال وحدت یکتایی دارد و احدیّ المعنی بودن. وقتی مباحثه می‌کردیم، خیلی فکر می‌کردم واژه‌هایی که در فارسی این‌ها را برساند، پیدا کنم. در فارسی به آن چه نظیر ندارند، چه م...

شاگرد۲: به این معنا که اگر هر شیء را با تمام خصوصیاتش ببینیم، یکتا می‌شود. مثلاً اگر DNA انسان و اسم و … را با هم ببینیم، یکتا می‌شود و دومی ندارد. شاید بتوان کلمه‌ی دیگری جایگزین کنیم که برای خداوند اختصاصی‌تر باشد. استاد: بله؛ این هم مطلب مهمی است. کسانی ...

اما فرمودند: «یکپارچه»، این کلمه خوب است. تعبیر «چه» یک نحو پسوند است. خود «پار» مانند «پاره خط»، یک قطعه از چیزی است. به ذهنم آمد که بگوییم «یکپار». به جای «یکپارچه» که حالت نقصی در واژه هست، بگوییم خدای متعال هم «یکتا» است و هم «یکپار» است. یکتا، یعنی شبیه...

حضرت علیه السلام فرمودند: «لم یتفاوت فی ذاته»، یعنی در ذات خداوند، تفاوتی نیست. انقسام نیست. آیه‌ی شریفه خیلی جالب است؛ همین واژه‌ی «تفاوت»ی که امام علیه‌السلام برای ذات خداوند متعال به کار برده‌اند، در آیه‌ی شریفه برای خلق خداوند متعال به کار می‌برند. معلوم...