عدم توجه به رسم المصحف در مشارقه بلاد اسلامی و رسم املائی در آن¬ها

در کتاب پژوهشی در رسم المصحف تاریخ خوبی دارند؛ نکته سومی دارند. «نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، این است: در این دوره رسم المصحف در مشرق مسأله پر اهمیتی نبوده است». دوره‌های مختلفی کرده‌اند؛ این دوره‌ از سال بیست و پنج هجری تا اوائل سده پنجم است. 

شاگرد: دوره چه بوده؟

استاد: دوره‌ای که مصحف عثمانی نوشته شده بود تا زمان دانی و مکی بن ابی‌طالب. این را یک دوره کرده‌اند؛ دوره چهارم است. دوره اول زمان خود پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله است. دوره دوم پس از رحلت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله تا حدود سال بیست و پنج یا سی است. دوره سوم بیست و پنج یا سی است که مصحف نوشته شده. دوره چهارم از سال بیست و پنج یا سی تا اوائل سده پنجم است. در اینجا این نکته را تذکر می‌دهند؛ «باید توجه داشت رسم المصحف در مشرق مسأله پر اهمیتی نبوده و بدان توجه ویژه‌ای نشده است، تا جایی که برخی از مصاحف باقی‌مانده از این دوره مانند قرآن ابن بواب که در سال ٣٩١…»؛ یعنی حدوداً بیست سال قبل از وفات مرحوم شیخ مفید. ابن بواب در بغداد هم بوده. «در سال 391 کتابت شده، به‌هیچ‌وجه به قواعد رسم المصحف پایبند نیست و این امر نشان از عدم اهتمام خطاط به مسأله خط المصحف دارد». این در مشرق بود. لذا تصویری هم در کتاب انداخته‌اند و نوشته‌اند: «نمونه‌ای از قرآن به خط ابن بواب». به خط املائی می نوشته نه به خط رسم المصحف.