ادعای تک قرائتی بودن مصحف عثمان توسط مکی و رد آن توسط دانی

دو سؤال محضر شما مطرح کرده بودم، داشتیم این دو سؤال را بررسی می‌کردیم. جلسه قبل مطلب سر بحث‌های دیگری رفت. آن مطالب هم خیلی عالی است ولی قبلاً نسبتاً مفصل صحبت شده بود. دو سؤال این بود: آیا در زمانی‌که ناسخ مصاحف عثمانی، مصاحف شریفه را می‌نوشتند تعمدا خطی مغایر با خط بریدی در آن زمان را نوشتند یا نه؟ این یک سؤال بود. یا نه، وقتی ناسخ مصحف را می‌نوشت عین خطی بود که در سائر نوشته‌های عادی مردمی بود؟ این یک سؤال. آیا رسم‌الخط مصحف عثمان با خط رائج در آن زمان تفاوتی داشت یا نه؟ این یک سؤال بود. سؤال دوم این بود: آیا در زمانی‌که آن‌ها می‌نوشتند، اساساً نقطه و اعراب بود یا نبود؟ خلاصه این دو سؤال مطرح بود.

داشتیم سؤال اول را بررسی می‌کردیم. عرض کردم در قرن پنجم دو متخصص علوم قرآنی هستند؛ ولو ظاهراً دانی اعلم از مکی بن ابی‌طالب است، ولی در اینجا بین این دو متخصص اختلاف ظریفی هست که در زمان ما آقای غانم قدوری که رسم المصحف را نوشته نظر مکی را اختیار کرده و حال آن‌که نظر دانی، بین اهل فن رایج بوده. یعنی کسی مثل ابن جزری که چند قرن بعد از دانی بوده، در النشر به‌طور صریح  و ارسال مسلم، حرف دانی را درست می‌داند.

مکی بن ابی‌طالب چه گفت؟ گفت وقتی ناسخ عثمان می‌نوشت می‌خواست تنها یک قرائت و حرف را بنویسد، ولی عملاً مردم در بلاد قرائت هایی را داشتند، لذا طوری شد که وقتی مصحف به بلاد رفت، همه عملاً قرائت زید بن ثابت و آن چه که مقصود او بود را نخواندند. چون تاب آن را داشت و همانی که خود مقری می‌خواند و حفظ بود را می‌گفت. مثلاً در مدینه قرائت، «ملک» بود؛ قرائت نافع و قرائت اهل مدینه همه «ملک» بود. لذا مرحوم آقای حکیم در مستمسک فرمودند قرائت «ملک» بر «مالک» اولویت دارد، چرا؟ فرمودند «لقرائة الحرمین الشریفین»؛ اهل حرمین شریفین مدینه و مکه «ملک» می‌خوانند. لذا مرحوم آقای حکیم یک نحو ترجیح دادند. آسید ابوالحسن هم در الوسیله، ترجیح می‌دهند. عده‌ای دیگر در محشین عروة مثل مرحوم آقای اراکی می‌گویند در این‌که «ملک» است دغدغه‌ای نیست، چون در همه «مالک» است. مرحوم آقای اراکی این را داشتند. نکته خوبی که اقای اراکی فرمودند و خیلی مغتنم بود، این بود: فرمودند سوره حمد را مسلمانان شبانه‌روز می‌خواندند؛ این همه می‌خواندند؛ لذا در اینجا دو قرائت نیست و معلوم است آن چه که واحد بوده «مالک» بوده. در تمام مصاحفی هم که در اینجا بوده «مالک» نوشته شده بود.