لزوم بررسی اختلاف رسم مصاحف قدیمی

شاگرد: توجیه «لااذبحنه» چیست؟

استاد: ببینید اول که قاعده‌ها را بفهمیم، ششمین قاعده بحث ما است؛ آن جایی که رسم به تعدد قرائت عنایت دارد. در همین کتاب پژوهشی در رسم المصحف هم در دو-سه جا این‌ها را مطرح کرده است. آن ششمی است که بحث ما است. و الا شش قاعده دیگر داریم، باید ببینیم چرا آن‌ها به این صورت است. مفصل بحث‌ها دارد. «وَلَا تَقُولَنَّ لِشَاْيۡءٍ إِنِّي فَاعِل ذَٰلِكَ غَدًا»[1]، در یک جا با الف نوشته است و بقیه بدون الف نوشته‌اند؛ آیا می‌نوشتند یا نه؟ بحث‌های تاریخی دارد که برخی از مصاحف هست که با الف نوشته‌اند. ولی فعلاً در مصحف عثمانی همه نسخه‌های آن‌که برای ما نقل شده «لِشَاْيۡءٍ» است. حالا همین‌جا در مصحف امیرالمؤمنین علیه‌السلام الف ندارد. یعنی مواردی هست که آن اختلاف از قدیم ریشه‌دار است. می‌بینید در مصحف آستان‌قدس الف ندارد. و حال آن‌که در همه مصاحفی که معروف است، الف دارد. این‌ها اتفاق می‌افتد. این ها چیزهایی است که در بعض از مصاحف آمده و در بعض دیگر نیامده. بعضی از آن‌ها هم هست که در همه مصاحف آمده است. این خودش یک فنی است.

عرض کردم خیلی زحمت کشیده‌اند که این مصحف امیرالمؤمنین را چاپ کرده‌اند؛ در پاورقی هر صفحه تفاوت نقل دانی در «المقنع» با کتاب «مختصر التبیین لهجاء التنزیل‌» ابو داود سلیمان بن نجاح، در هر صفحه آمده است. این دو در رسم المصحف معروف هستند. در پاورقی هر صفحه هر موردی که مصحف آستان‌قدس با حرف آن‌ها متفاوت است را ذکر کرده‌اند.

شاگرد: جایی در رسم مختلف بوده را آورده‌اند؟

استاد: بله. ضبط هم فی الجمله.

[1] الکهف ٢٣