شبهه صدقیه
درآمد
بحث از شبهات و اقسام آن، بحثی پردامنه در اصول است. تقسیم رایج شبهه به حکمیه و موضوعیه از سویی و...
فصل اول: بیان اقسام شبهات
فصل دوم: شبهه صدقیه در کلمات علماء
فصل سوم: جایگاه شبهه صدقیه
الف) شیخ حسین حلی
مرحوم آقا شیخ حسین حلی در اصل این که شبهه صدقیه، جدا از شبهه مفهومیه داشته باشیم اشکال کردند: شب...
ب) شیخ عبدالنبی عراقی
مرحوم آقا شیخ عبدالنبی ظاهرش این بود که قبول کرده بودند[1]: ان الشبهات الطارية على المكلف اما ...
ج)دیدگاه استاد
البته آن چیزی که من به ذهنم آمد، این است که ملحق به شبهه حکمیه یعنی چه؟ یعنی باید برویم از شارع ب...
شبهه صدقیه/ شبهه مفهومیّه/شبهه حکمیّه
- شبهه صدقیه را میخواهید ثالثِ شبهه حکمیه و موضوعیه قرار بدهید؟ یا ثالثِ شبهه مفهومیه و مصداقیه؟...
جمع‌بندی اقسام شبهات
-طبق بیان شما، هر مقصودیهای حکمیه است، نه این که هر حکمیهای مقصودیه باشد[1]. الف)شبهه حکمیه:«...
فصل چهارم: شبهه صدقیه؛ اهمّیّت و ثمره
اهمّیّت بحث از شبهه صدقیّه
خلاصه بحث ما این بود که چهار نوع شبهه داریم، حالا رمزش چیست، در این رمزش هر چه فکر بکنید و نکته ...
ثمره تفکیک شبهه صدقیه
ما وقتی یک تقسیم علمی انجام میدهیم که فوائد علمی داشته باشد؛ از فوائد الاصول مرحوم نائینی[1] برم...
مرجعیت عرف در شبهات صدقیه
فرمودند اگر شبهه صدقیه باشد رجوع به عرف جایز است، اگر شبهه مصداقیه باشد، رجوع به عرف جایز نیست[1]...
فصل پنجم: شبهه صدقیّه و مسئله تشکیک
حاشیه ناتمام
یکی از حاشیه‌هایی که در خاطرم مانده حاشیه منطق منظومه است. مباحثه منظومه می‌کردیم. رسیدیم به بحث ...
شرح حاشیه
الآن کتاب را آورده‌ام تا ببینم در ذهن من چه چیزی بوده که دیگر نتوانستم ادامه دهم. این مطلب، در زم...
نقد حاشیه
علی ایّ حال با فاصله این سال‌ها چیزی که الان عرض می‌کنم و تا اندازه‌ای که من می‌فهمم، این است؛ ال...
بررسی مسئله تشکیک
آن چه که الآن در ذهن من است این است که تردید نکنید هم در وجود، تشکیک داریم و هم در ماهیت. این کلی...
الف) معنای تشکیک
ببینید الآن ما مدام می‌گوییم تشکیک و ابهام. لفظ «تشکیک» در منطق بوده و معروف بوده است[1]. ما از ا...
انواع تشکیک
ببینید چند مورد می‌توانم بگویم: ١.تشکیک مراتبی ماهیّت در مراتبش تشکیک دارد. خب این خوب است و ه...
ب)رمز تشکیک
چرا تشکیک پیش می‌آید؟ من یکی- دو مورد از آن را اشاره می‌کنم، جمع‌بندی آن بر عهده ذهن خودتان. شم...
ج) جایگاه تشکیک
١) تشکیک در مفاهیم منطق فازی: شالوده ذهن بشر من یک عبارتی داشتم که زیاد عرض می‌کردم: شالوده ذه...
فصل ششم: شبهه صدقیه و پارادوکس خرمن
اهمّیّت مسئله ابهام
ما آمدیم در بخشی از مباحثه اصول، مقاله منطقی ابهام را -یک رساله مختصری که خیلی مفصل هم نبود- بحث...
الف) پارادوکس خرمن
الان همین که می‌گوییم آب است، حالا گِل را ذره به ذره داریم اضافه میکنیم. هنوز گِل نشده، یک ذرّه ...
ب) ریشه ابهام
ابهام از کجا می‌آید؟ ببینید در پایان این مقاله یک تقسیم‌بندی ثلاثی کرده‌اند[1]. می‌گویند چرا برا...
فصل هفتم: ریشه یابی شبهه صدقیّه
مقدمه ١) طبایع و مصادیق
طبیعت یک مقدمه بسیار مهم این است: اساسا حوزه وضع، حوزه طبایع است، مصداق: اعداد برای احضار مفاه...
مقدمه ٢) اقسام معانی:
معانی دو نوع هستند: ١.مرکّب عرفی معانیِ مرکّب ، یعنی تا به عرف بگویند: «نماز»، میبینند که چند...
منشأ شبهه در مفاهیم بسیط
همین جا در مفاهیم بسیط که یک مفهوم است، ما میخواهیم شبهه ی صدقیه را به عنوان یک شبهه مستقل از ش...
منشأ شبهه در مفاهیم مرکّبه
الان رسیدیم به اینجا که عرف برای مرکب، یک اسم جدیدی میگذارد. «الاحکام تدور مدار الاسماء» فرض گرف...
بررسی اشکالات
«وجه»؛ مرکّب یا بسیط؟ -معلوم نیست که خود «وجه» مرکب باشد. بستگی به این دارد که تسمیه وجه را قبل ...
فصل هشتم: راهکار حلّ شبهه صدقیه
خب حالا شبهه را میتوانیم حل کنیم یا نه؟
الف) راه پیشگیری: گسترش زبان
ما میتوانیم مواضعه کنیم. میتوانیم با گسترش زبان این شبهات را حل کنیم؛ یعنی ما می‌گوییم اگر تا ۳...
ب) راهکار «پیمانه»
در ذهن من، یک حلّی است که به این اشکال جهانی و سراسری[1]، مربوط است: ١.پیمانه آن چیزی که من می...
ج) راهکار شرعی
حالا آنجایی که شبهه حل نشده، شارع چه کار میکند؟ ببینید وقتی در یک محدودهای شک داریم با استقرا...
پیوست شماره ١: شبهه مفهومیه: شبهه حکمیه
پیوست شماره ٢: شبهه مصداقیه؛ شبهه موضوعیه
پیوست شماره ٣: اصطلاحات مختلف شبهه صدقیه
١.شک در صدق
سید عمید الدین قوله رحمه اللّه: «قيل: في جزّ المرأة شعرها في المصاب كفّارة ظهار، و قيل: كبيرة م...
صاحب حدائق
مس تشدید و مد و همزه و اعراب؛ مس قرآن؟ (السابع) - هل يدخل في الكتابة التشديد و المد و الهمزة و...
٢.شک در اطلاق
شهید ثانی لباس آماده برای خیاطی؛ ثوب ز) لو كان الثوبُ ممّا يَفْتَقِرُ إلى الخياطة أو القَطْعِ ف...
٣.رافعیه الموجود
محقق سبزواری طهاره المضاف النجس بممازجه الکر الرابع ما اختاره المصنف في المنتهى و عد و هو الاكت...
۴.شک در اندراج
شیخ انصاری ثمّ إنّ سلب الإطلاق موكول إلى العرف، و لا عبرة بكميّة أحدهما. و في المبسوط: تحديده بع...
۵. دیگر تعابیر
کلام میرزای قمی و الجهالة كما قد تكون في كون الشيء من الأفراد المعلومة الفردية لمفهوم، فقد تكو...
پیوست شماره ۴: مثال‌های شبهه صدقیه
مثال‌های شبهه صدقیه
أب شهید ثانی قوله: «تجب النفقة. إلخ». (1) لا خلاف بين أصحابنا في وجوب نفقة كلّ من الأبوين و ...
اناء
صاحب مدارک و في جواز اتخاذ المكحلة و ظرف الغالية من ذلك تردد، منشؤه الشك في إطلاق اسم الإناء ح...
ثوب
الف) لباس آماده برای خیاطی شهید ثانی ز) لو كان الثوبُ ممّا يَفْتَقِرُ إلى الخياطة أو القَطْعِ ف...
مسّ مصحف
الف) مسّ تشدید و همزه و مد و اعراب صاحب حدائق (السابع) - هل يدخل في الكتابة التشديد و المد و ...
پیوست شماره ۵: تعلیقات استاد بر اصول فقه مظفر ره
الف) سرایت اجمال مخصص به عام
کلام مرحوم مظفر ۵ هل يسري إجمال المخصص إلى العام كان البحث السابق و هو حجية العام في الباقي في...
ب) مبحث اصول عملیه
اقسام شکّ در حکم و موضوع ابتدای مباحث الاصول العملیة شک یا در ١- وجود موضوع یا ٢-جزء یا ٣- شرط...
ج) ادله استصحاب
بررسی مثال «نوم» کلام مرحوم مظفر و هي مضمرة لعدم ذكر الإمام المسئول فيها و لكنه كما قال الشيخ ...
پیوست شماره ۶: شبهه حکمیه/ شبهه موضوعیه
سیر تاریخی اصطلاح شبهه حکمیه و موضوعیه
صاحب وسائل فائدة (98) [تحقيق أقسام الشبهة] الشبهه فی الحکم/ الشبهه فی طریق الحکم سأل بعض الفضل...
کاربرد دو اصطلاح در کلمات فقهاء
١.شبهه حکمیه: شک در حکم شرعی میرزا محمدهاشم خوانساری و اما الثانى اى شبهة الحكم المعروفة بالشبه...
بیانی متفاوت
شیخ عبدالهادی فضلی ۱- الشبهة الحكمية، و ضابطها أن يكون المشكوك من مخترعات الشارع، و عليه وحده ب...
پیوست شماره ٧ : ثمرات تفکیک شبهه صدقیه
١. حاکمیت عرف در شبهات موضوعیه:
سید ابوالقاسم خوئی فتحقيق الكلام فيه: انا ذكرنا غير مرة ان نظر العرف انما يكون متبعا في الشبهات ...
٢.جریان استصحاب در شبهه صدقیه
شیخ انصاری امتزاج آب مطلق و مضاف و لو امتزج المطلق بالمضاف على وجه يعلم بعدم صدق الاسمين، فالظا...
٣.کاربرد امارات وضع در شبهه صدقیه
سید علی قزوینی في إن أمارة الوضع إنما تنهض أمارة للجاهل، و أما العالم فلا يعقل له الحاجة إلى إع...
سید ابوالحسن اصفهانی
جریان صحه سلب در شبهات صدقیه؟ و من جملتها: صحة السلب و عدمها، و بعبارة اخرى صحة النفي و عدمها، و...
۴. انصراف صدقی؛ مانع اطلاق:
سید ابوالقاسم خوئی و اما الانصراف، فهل يكون مانعا عن الإطلاق أم لا؟ نقول: انصراف اللفظ عن فرد أ...
۵.تمسک به عام در شبهات صدقیه:
سید ابوالقاسم خوئی تذييل يذكر فيه أمران: الأول: إذا دار الأمر بين التخصيص و التخصص بأن ورد عام...
۶. شک در صدق؛ شک در مکلف به:
شیخ محمد سند الخامس: خروج الطائف عن الكعبة و عن الصفة التي في أطرافها المسماة بشاذروان (1). (1...